«بنام خدا»
ضمن سلام واحترام به شما همراهان گرامی : در این قسمت با معرفی کشاورزی ارگانیک و نکات و چالش ها و موارد مربوط به آن (اهمیت آن ،انجام آن در روستا و شهر) بیشتر آشنا خواهید شد .
مقدمه : با افزایش روزافزون جمعیت جهان و محدودیت انرژی در آینده، دسترسی به انرژی به مقدار کافی از بسیاری جهات مشکل تر خواهد بود. با افزایش جمعیت جهان، ضمن نیاز به افزایش غذای کافی و با کیفیت مطلوب برای ایجاد امنیت غذایی در سطح جهانی، لازم است همزمان توجه کافی به حفظ تنوع زیستی و محیط زیست گردد. بنا بر اعلام سازمان جهانی بهداشت، یکی از مهمترین شاخص های رفاه و سلامت جوامع انسانی، بهره مندی از غذای کافی و سالم است. یکی از راه حل هایی که جهت حل این مشکل ارائه میگردد کشاورزی ارگانیک می باشد که یک سیستم تولیدی بوده که موجب پایداری سلامت خاک، اکوسیستم و انسان میشود.
تعریف کشاورزی ارگانیک : این روش کشاورزی ، در راستاي توسعه پایدار کشاورزي بوده که در آن مصرف کود و سموم شیمیائی، ارگانیسم هاي تولید شده به روش مهندسی ژنتیک و پساب ها کنار گذاشته میشود .
اهمیت و لزوم کشاورزی ارگانیک : پرداختن به کشاورزي ارگانیک روشی اصولی و مناسب براي رسیدن به تولید محصولات غذایی سالم و عاري از سم و کود است که در نهایت هدف آن تامین سلامت مصرف کننده با نگرشی به حفظ محیط زیست و ارتباطات اکولوژیکی طبیعت می باشد. با به کارگیري کشاورزي ارگانیک و تولید محصولات ارگانیک میتوان از مواهب غذاي سالم بهره برد .علاوه بر اینکه این محصولات از ارزش غذایی بالاتري برخوردار هستند.
خصوصیات این نوع کشاورزی : از اصلی ترین خصوصیات آن حفظ حاصل خیزي خاك در طولانی مدت، خود کفا نمودن خاك از نظر ازت، تامین مواد غذایی مورد نیاز زراعی، اعمال روش هاي جامع مدیریت دام، کنترل علفه اي هرز و حشرات با روشهاي مختلف از جمله تناوب زراعی و به کارگیري دشمنان طبیعی را میتوان در نظر گرفت.
اصول اولیه این کشاورزی : از اصول اولیه کشاورزي ارگانیک که منبع تامین مواد اولیه و محور اساسی در این سیستم است میتوان موارد زیر را نام برد: 1) استفاده حداقل از نهاده هاي خارجی تولید - حفظ و افزایش حاصلخیزي خاك در طولانی مدت با استفاده از روشهاي بیولوژیکی (تقویت جمعیت میکروارگانیسم هاي خاك و تناوب زراعی 2) اجتناب از مصرف فرآورده هاي شیمیایی مصنوعی (کود و سم ) 3) تقویت تنوع ژنتیکی و چرخه هاي بیولوژیکی طبیعی
مزایای کشاورزی ارگانیک در شهر : از مزایای این نوع کشاورزی میتوان استفاده از باقی مانده آلی مواد غذایی در آپارتمان ها ،تبدیل آن به کمپوست و استفاده از آب خاکستری و یا همان پساب تصفیه شده برای تولید مواد غذایی درمحیط های آپارتمانی یا کشاورزی افقی استفاده کرد.
اهمیت کشاورزی ارگانیک در شهر: مهمترین مشخصه کشاورزی شهری که آن را ازکشاورزی روستایی متمایز می کند، تاثیر متقابل آن بر اکوسیستم شهری است اهداف اصلی نظام های تولید زیستی، بهینه سازی تولید، افزایش کیفیت محیط زیست و رفاه جامعه است.
کشاورزی پایدار در روستاها : اجرای کشاورزی ارگانیک منجربه سود بخشی اقتصادی و اجتماعی و موجب توسعه پایدار مناطق روستایی می شود.کشاورزی ارگانیک منجربه حفظ حیات جامعه روستایی، حفظ و بهبود منابع سودآور کشاورزان،حفاظت از منابع آب، خاک و منابع طبیعی، حفاظت از منابع انرژی در داخل و خارج از مزرعه و ایجاد زیرساخت های اجتماعی و اقتصادی پویا برای جوامع روستایی؛ وحدت بخشی به اهداف توسعه پا یدار روستایی (اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی ومحیطی) می گردد.
چالش هاي تولید محصولات ارگانیک: اگرچه مزیت اصلی محصولات ارگانیک، کاهش میزان بقایاي سموم، مواد دارویی و هورمون ها در محصول می باشد ولی با این وجود در تولید این محصولات نیز چالش هایی وجود دارد که عبارتند از: 1) تولید محصولات ارگانیک نسبت به محصولات کشاورزي متعارف پرهزینه تر است 2) قیمت محصولات ارگانیک از محصولات عادي بالاتر است 3) دسترسی به محصولات ارگانیک در مقایسه با محصولات عادي مشکلتر است4 ) تولید و توزیع محصولات ارگانیک بسیار محدود است. 5) مصرف کنندگان به محصولات ارگانیک اطمینان کافی ندارند. کشاورزی ارگانیک مبتنی بر مدیریت اکوسیستم است و با تمرکز روی باروری خاک، سلامت گیاهان و عدم استفاده از مواشیمیایی به عنوان یک سیستم کشاورزی با شرایط اجتماعی، اقتصادی و منطقها ی سازگار است.
رفع چالش کشاورزی ارگانیک در ایران : در طول دهه های گذشته شاهد افزایش میزان زمین های کشاورزی زیرکشت محصولات ارگانیک هستیم. اما هنوز در ایران اقدامی از سوی موسسات ذیربط جهت معرفی و تدوین این نظام صورت نگرفته است .لذا باید سیاست گذاری های مختلفی طراحی، تدوین و اجرا گردد تا بتوان کشاورزی ارگانیک را فراگیر نمود که این امر خود نیازمند اجرای فرآیندهای اموزشی و ترویجی از سوی مسئولین مربوطه می باشد. تا بتوان با فرهنگ سازی، تغییر باورها، دیدگاه ها و عادات مصرفی جامعه انقلاب بزرگی در صنعت کشاورزی ایجاد نمود. نبود مدیریت واحد شبکه ارگانیک و ضعف در عملیاتی نمودن سامانه مدیریت تولید- حفاظت، بدون شک ما را از رسیدن به اهداف توسعه ارگانیک دور نگه داشته است.
امید است که سیاست های کشاورزی توجه بیشتری به محصولات ارگانیک و کم مصرف کشاورزی داشته و در تحقیقات و نوآوری سرمایه گذاری کند. این نشان میدهد که توجه به منافع زیست محیطی کشاورزی ارگانیک باید در سیاستهای عمومی گنجانیده شود.
منابع :
1/ جایگاه کشاورزي ارگانیک در تغذیه سالم/افسانه بدل زاده - مهرآنا کوهی دهکردي/سومین کنگره کشاورزی ارگانیک و مرسوم /1393
2/ اثرات زیست محیطی و ارزیابی کیفیت مواد غذایی ارگانیک/ناهید طاهرزاده محمد شریفی/ دومین همایش ملی مدیریت منابع طبیعی با محوریت آب،سیل و محیط زیست/1398
3/ مروری بر بررسی مزایا، موانع و مشکلات کشاورزی ارگانیک / رضیه برزگربفروئی -مرتضی برزگربفروئی/ دومین کنگره بین المللی توسعه کشاورزی و محیط زیست با تاکید بر برنامه توسعه ملل/1398
4/ کشاورزی ارگانیک، فرصتی برای کارآفرینی کشاورزی / سعید کریمی / مجله کارآفرینی در کشاورزی / 1396
5/ ارتقاء ایمنی محصولات کشاورزی ارگانیک /سومین کنفرانس بین المللی معماری،عمران، کشاورزی و محیط زیست رضیه برزگربفروئی مرتضی برزگربفروئی/1398
6/ گذر از کشاورزی متعارف به کشاورزی ارگانیک: چالش ها و فرصت ها/ پنجمین کنفرانس ملی و اولین کنفرانس بین المللی کشاورزی ارگانیک و مرسوم /وحید محمدی- جعفر یعقوبی/1396
7/ کشاورزی ارگانیک رویکردی نوین دردستیابی به توسعه پایدارروستایی/ نهمین همایش سراسری کشاورزی و منابع طبیعی پایدار / فاطمه کاظمیه -اسماء عیدی1397
