« بسم الله الرحمن الرحیم »
با سلام و احترام خدمت عزیزان گرامی:
امروز با مطالبی در مورد نقش اقلیم در کشاورزی منطقه اشنا خواهیم شد : این مطالعه از چندین مناطق انجام شده و حاصل چنذین مقاله با اقلیم های متفاوت است.
تغیر اقلیم :
عبارت است از تغییر #برگشت ناپذیر در متوسط شرایط آب و هوایی یک منطقه نسبت به رفتاري که در طول یک افق زمانی بلندمدت از اطلاعات مشاهده یا ثبت شده در آن منطقه مورد انتظار است .

مقدمه :
تمامی کشورهای جهان چه پیشرفته و چه در حال توسعه، به وضعیت اقلیمی بسیار وابسته هستند، بطوری که تغییرات آن بر بسیاری از بخش های اقتصادی و حتی اجتماعی و سیاسی آنها اثر گذار خواهد بود. به نظر میرسد که در این میان بخش کشاورزی حساس تر و آسیب پذیر تر باشد. اقلیم بر عملکرد #محصولات کشاورزی تأثیر بسزایی داشته و #تغییرات بارش و دما باعث بروز تغییراتی در برداشت محصول میشود . همچنین با توجه به اهمیت #تغییرات آب و هوا در کشاورزی و وابستگی میزان عملکرد محصولات کشاورزی به نزولات جوی بویژه محصولات زراعی، ارائه #اطلاعات صحیح در زمینه متغیرهای اقلیمی مانند بارندگی و دما در طی چندین سال گذشته مفید به نظر می رسد؛ افزایش دما نه تنها کاهش قابل ملاحظه بارش در #مناطق خشک و نیمه خشک کشور را به همراه خواهد داشت؛ بلکه موجبات افزایش سطح #تبخیر و #تعرق سالانه را نیز فراهم خواهد ساخت. این امر به نوبه خود به کاهش 30# درصدي تولید محصولات استراتژیک همچون گندم و ذرت در افق 30 ساله خواهد انجامید .

#اهمیت:
در مجموع پدیده تغییر اقلیم در آینده میتواند #خطرهای جدی برای کاهش درآمد کشاورزان در پی داشته باشد. بدیهی است که کاهش درآمد کشاورزان انگیزه تولید در آنان را نیز کاهش خواهد داد و این موضوع به نوبه خود می تواند به طور #مستقیم بر امنیت تأمین غذای کشور و توسعه کشاورزی تأثیر گذار باشد .

کشاورزی و تغیر اقلیم:

#افزایش تولید و #انتشار گازهاي گلخانه اي و اثرات گسترده آن بر بخشهاي مختلف تولیدي، #زیست بوم و #جوامع انسانی موجب شده که تغییر اقلیم به عنوان یکی از مهمترین #چالشهاي زیست محیطی حال حاضر محسوب شود هرچند پدیده #گرم شدن کره زمین و تغییر اقلیم بر فعالیت بخشهاي مختلف اقتصادي اعم از کشاورزي، #صنعت، #خدمات و گ#ردشگري تأثیر به سزایی دارد اما بخش کشاورزي به دلیل وابستگی بیش از حد به اقلیم، بیشترین اثرات نامطلوب ناشی از تغییر اقلیم را تجربه نموده است
به گونه اي که بهره وري کشاورزي تحث تأثیر تغییر اقلیم از راه تغییر در الگوي بارش، تغییر در تاریخ #کاشت و برداشت، افزایش درجه حرارت و تبخیر و تعرق قرار میگیرد .اثرات #اقتصادي تغییر اقلیم به صورت تغییر در عملکرد، تولید و #عرضه محصولات کشاورزي و تأثیري که بر امنیت غذایی دارد و همچنین، تغییرات بلندمدت در #پارامترهاي اقلیمی که سودآوري و درآمد کشاورزان را تحت تأثیر قرار میدهد، آشکار میشود. افزون بر این، اثرات تغییر اقلیم بر بازار داخلی کالاهاي کشاورزي و #پیامدهاي واقعی و توزیع درآمدي آن براي #مصرف کنندگان و #تولید کنندگان بخش کشاورزي به صورت هاي گوناگون و در زمان هاي متفاوت بروز خواهد کرد. افزون بر این، بخش کشاورزي سهمی بالا در اقتصاد کشورهاي در حال توسعه داشته و ارتباطی گسترده با دیگر بخش هاي اقتصادي دارد. ضمن اینکه خود یکی از منابع #تولیدکننده گازهاي گلخانه اي است . وقوع #نوسانات اقلیمی اگر با تأثیر منفی بر روی #محصولات زراعی و بعضاً محصول برنج همراه باشد میتواند آثار ناخوشایندی در زمینۀ اقتصادی و اجتماعی به همراه داشته باشد.

کشاورزی وافزایش co2# :
افزایش غلظت CO2 به دو روش بر فرایندهاي گیاه و تولیدات زراعی تأثیر میگذارد، یکی تأثیر مستقیم این گازها بر فرایندهاي گوناگون #فیزولوژیکی گیاه است و دیگري تأثیر غیرمستقیم از راه تغییرات دما، #بارندگی و #تابش میباشد.

نقش اقلیم در #خوزستان :

سه محصول #گندم، #برنج و #جو که مهم ترین محصولات زراعی استان #خوزستان می باشند به رغم اهمیت تأثیر همه #فراسنجه های آب و هوایی بر رشد و عملکرد محصولات زراعی، دما و بارندگی بیش ازدیگر فراسنجه ها مورد توجه بوده و نزدیک به همه روش های #طبقه بندی اقلیمی کشاورزی و نیز #شاخص های اقلیمی کشاورزی بر پایه این دو متغیر استوار میباشند. به طورکلی میتوان گفت که #تغییر آب و هوا متأثر از دو عامل دما و میزان بارش است که با تغییر هر یک از این دو، تغییر پذیری های آب و هوایی رخ می دهد و در پی آن چگونگی زندگی انسانها نیز تغییر میکند که یکی ازاثرگذاری های آن، آسیب های وارد بر بخش کشاورزی است.

#اثرات تغییر اقلیم :

تشدید بحران #خشکسالی و #کم آبی نه تنها تولید و #معیشت خانوارهاي کشاورز را تحت تأثیر قرار داده، بلکه زمینه افزایش #مهاجرت هاي روستایی را نیز فراهم ساخته است .

نقش حمایت دولت در پیشگیری از تغییر اقلیم :

رویکرد #نهادهاي دولتی به تغییر جهت گیري از کشاورزي صرفاً تولید گرا به کشاورزي پایدار و اجراي #سیاست هاي انقباضی همچون حذف یارانه نهاده هاي شیمیایی، #بهینه سازي مصرف سوخت و افزایش #نظارت بر مصرف آب کشاورزي موجب کاهش سهم بخش کشاورزي از تولید و انتشار گازهاي گلخانه اي شده است. #اعطاي تسهیلات حفاظت آب و خاك به کشاورزان و اجراي طرح کشت در مناطق داراي بحران جدي آب و محیط زیست و نیز جبران مالی خدمات ارائه شده توسط کشاورزان براي استمرار بخشیدن به جریان تولید، #تنظیم و پشتیبانی از زیست بوم میتواند به کاهش خسارات زیست محیطی ناشی از تغییر اقلیم منجر شود.

نقش #دانشگاه و موسسسات اموزشی در #تغیر اقلیم:
انها میتوانند نسبت به #شناسایی و معرفی آن دسته از راهبردهاي کشاورزي اقلیم- هوشمند اقدام کنند که موجبات بهبود استانداردهاي زندگی در جوامع روستایی، بهبود #معیشت و #اشتغال خانوارهاي داراي نظام بهره برداري #خرده مالکی و کاهش اثرات نامطلوب زیست محیطی، اجتماعی و #اقتصادي ناشی از تغییر و نوسان اقلیمی فراهم شود.

نقش #فناوری اطلاعات در تغییر اقلیم :
طراحی برنامه کاربردي یکپارچه مدیریت کشاورزي اقلیم –هوشمند ، بهره گیري از بستر عظیم فناوري اطلاعات و شبکه هاي اجتماعی میتواند تا حدودي مشکل محدودیت ارائه #خدمات ترویجی به هوشمند به زبانی ساده و با قابلیت کاربري آسان حل کند. این برنامه میتواند اطلاعات مختلفی همچون #پیش بینی هاي فصلی بارش و دیگر #شاخصهاي اقلیمی، پیشبینی هاي مربوط به وقوع #خشکسالی و راهبردهاي مختلف مدیریت تغییر اقلیم را در اختیار کشاورزان قرار دهد.

چالش های تغییر اقلیم :
چالش هاي اساسی همچون افزایش #بحران آب، کاهش #کیفیت آب و خاك و کاهش #بهره وري تولید مواجه ساخته است.#کاهش بودجه تخصیص یافته به نهادهاي ترویجی، #گستردگی محدوده #جغرافیایی و #جمعیت تحت پوشش نهادهاي ترویجی و همچنین #گستردگی دامنه فعالیت این نهادها موجب شده که روند اطلاع رسانی و ارائه مشاوره اي فنی به کشاورزان کند شود.

راه حل ها :
توجه توأم به دو بعد سازگاري و کاهش انتشار گازهاي گلخانه اي در برنامه ریزي توسعه کشاورزي، پژوهش هاي کشاورزي، حمایت هاي فنی، سیاستگ ذاري هاي نهادي و ساز وکارهاي حمایت مالی میتواند راه را بر تحقق اهداف افزایش سازگاري با تغییر اقلیم و کاهش انتشار گازهاي گلخانه اي هموار سازد. تجدید نظر در رویکردهاي کنونی مدیریت بخش کشاورزي و تقویت التزام به #کشاورزي پایدار، #کشاورزي حفاظتی، #کشاورزي تلفیقی (مانند زراعت- جنگلداري) و دیگر راهبردهاي مدیریتی منطبق بر #کشاورزي اقلیم-هوشمند به همراه افزایش تمرکز بر مدیریت یکپارچه منابع آب و خاك میتواند به ارتقاي اثربخشی فعالیتهاي کشاورزي و #افزایش انطباق این فعالیتها با تغییر اقلیم منجر شود .
#مدیریت صحیح هرز آبها، #تصفیه فاضلاب و #بهره گیري از پسابها و همچنین شناسایی و بهره گیري از سایر منابع #نامتعارف آب میتوانند در کاهش موانع طبیعی انطباق با تغییر اقلیم نقش مؤثري داشته باشد. .

با توجه به آسیب پذیری کشور نسبت به پدیده تغییر آب و هوا، آموزش کشاورزان در جهت رویارویی با کاهش عملکرد محصوالت از جمله توجه به پیش بینی های کوتاه مدت و بلند مدت هواشناسی به منظور آمادگی و اتخاذ تمهیدات لازم برای محافظت از محصولات کشاورزی و جلوگیری از اسیب و زیان های ناشی از عامل های نامساعد جوی و اقلیمی در همه مرحله های کاشت، داشت و برداشت توصیه میشود. همچنین ارائه اطلاعاات و مشاوره در مورد وضعیت آب و هوا برای کشاورزان در مرکزهای ترویج و خدمات کشاورزی می تواند باعث ارتقاء شناخت کشاورزان نسبت به میزان نوسان های اقلیمی و درک درست شرایط پیش رو، شده و نقش مهمی در تصمیم گیری های آنان برای سازگاری با این نوسان های آب و هوایی ایفا کند. ایجاد نظام بیمه فراگیر محصوالت کشاورزی برای تثبیت درآمد ناشی از عملکرد محصول می تواند این امر را تقویت کند. ب

نتیجه گیری:

با توجه به شرایط اقلیمی و #نوع کشت هر منطقه، تغییر اقلیم می تواند #اثرگذاری های منفی و مثبت بر #تولیدات کشاورزی داشته باشد لذا ضرورت دارد اثرگذاری های تغییر اقلیم در عملکرد محصولات راهبردی کشور برای مناطق و یا استان ها به طور جداگانه بررسی شود تا به این وسیله بتوان بهترین الگوی کشت را برای مناطق آسیب پذیر به دست آورد به این منظور لازم است متخصصان #زراعت، #اقلیم شناسی و #اقتصاددانان همکاری و رابطه نزدیکی داشته باشند، . لذا تعیین الگوی کشت بهینه که با شرایط اقلیمی منطقه سازگار باشد می تواند باعث افزایش عملکرد و در نتیجه افزایش درآمد کشاورزان شود. فعالیت های #غیرزراعی و صنایع کوچک تبدیلی در روستاها به منظور جبران آسیب های ناشی از تغییرپذیری های احتمالی شرایط آب و هوایی ایجاد و تقویت شود. همچنین با توجه به شرایط کم آبی و محدود شدن منبع های آبی، #تمهیدهایی برای مهار آبهای سطحی صورت گیرد تا در هنگام کم بارش بتواند جایگزین شود. همچنین #نظام ترويج کشاورزی می بايست اقدامات خود را اغاز کند و توانايی و آمادگی لازم برای پاسخگويی به چالشهای ناشی از تغییر اقلیم را داشته باشد. بديهی است عاملین ترويجی به عنوان مهمترين سرمايه های نظام ترويج کشاورزی، نقش بسزايی در تحقق اين مأموريت دارند.

منابع :

1) بررسی تأثیر متغیرهای اقلیمی بر عملکرد محصولات کشاورزی در ایران )مطالعه موردی: استان خوزستان( 1 ساناز کریمی فرد، رضا مقدسی، سعید یزدانی، امیر محمدی نژاد /اقتصاد کشاورزی/1397
2) واکاوي میزان انطباق راهبردهاي مدیریت کشاورزي با تغییر اقلیم: مطالعه موردي استان فارس/ مرضیه کشاورز/ علوم ترویج و آموزش کشاورزي ایران/1397
3) ارزیابی اثرات نابهنگامی تغییر اقلیم بر تولیدات کشاورزي و وضعیت درآمدي کشاورزان اراضی پایین دست سد طالقان/ ابوذر پرهیزکاري/ تحقیقات اقتصاد کشاورزي/1396
4/ بررسی اثرات تغییر اقلیم بر تولید گندم ایران / مریم اسدپور کردي- حمید امیرنژاد / تحقیقات اقتصاد کشاورزي/1396
5/ چالشهای نظام ترویج کشاورزی در سازگاری با تغییر اقلیم: دیدگاه کارشناسان کشاورزی استان فارس/ ، معصومه مویدی- مرضیه کشاورز / مجله تحقيقات اقتصاد و توسعه کشاورزي ايران / 1395
6/ پیش بینی اثر تغییر آب وهوایی بر شاخص های اقلیم-کشاورزی و عملکرد برنج مطالعه موردی: مناطق شمال ایران / مهرداد رمضانی پور/ فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای / 1397