[ بنام خداوند زندگی بخش به دانه ]
مخاطبان گرامی سلام بهتون :
امروز در مورد کاشت دانه گیاهان مطلب داریم و میخوایم با انواع کاشت اشنا بشیم پس همراهمون باشید.
مطلبش جالبه اگه باشین ضرری نداره براتون ، بلکه سود هم میکنین. هم حبوبات هم میوه ها و گیاهام دیگه رو بررسی کردیم و مطالبش رو براتون اماده کردیم.

 

مقدمه :

بذر سـالم، اصیل و باکیفیت از ارکان مهم تولید و توسـعه ی کشـاورزی است و حرکت در ایـن مسـیر موجـب افزایش بهـره وری از منابع تولید، دسـتیابی به امنیـت غذایی و در نهایـت اسـتقلال کشـور می شـود. بـدون تردیـد، مهمترین و اساسـی تریـن مرحله در یـک کشـت موفـق، انتخـاب بذر مناسـب اسـت. بذر تنهـا نهاده ای اسـت کـه تقریبا بـدون ایجـاد هزینـه ی اضافی، مـی توانـد در افزایش عملکـرد محصول و بـه دنبال آن بـالا بـردن میـزان درآمـد کشـاورزان نقـش مسـتقیم داشـته باشـد. در عیـن حـال نیـز مـی بایسـت بـه ایـن نکتـه اشـاره کـرد، حتـی در صـورت فراهـم آوردن تمامی شـرایط و مصـرف انـرژی و هزینـه هـای زیـاد، بـدون اسـتفاده از یـک بـذر خـوب نمـی تـوان به حداکثـر تولیـد دسـت یافـت. بـه عبارتی نقـش بـذر در تولید، به ویـژه هنگامی کـه دیگر نهـاده هـا و فنـاوری هـای تولیـد و مدیریـت مزرعه به گونـه ای مطلوب رعایت شـوند به مراتـب بیـش از هنگامی اسـت کـه ایـن عوامل فراهم نباشـند. مهمتریـن شـاخص بـرای حفاظـت یـک رقـم، حفـظ خلـوص ژنتیکـی بـذر تولیـد شـده اسـت. بـرای ایـن منظـور، برنامـه ی تکثیـر بـذر در قالب طبقـات مختلـف بذری تعریـف شـده و اجـرا مـی شـود .
معمولا زمان هزینه ای که برای کاشت بذر صرف می شود معمولا خیلی بیشتر از توان یک کشاورز معمولی است. از طرفی برای کاشت بذر نیاز است که شما به پارامتر های مختلفی از جمله زمان مناسب، آماده بودن شرایط زمین و … توجه داشته باشید .

 

تعریف بذر :

هر بذر شامل یک جنین گیاهی می باشد. غذای این جنین و پوشش محافظتی اش به عنوان کت شناخته می شود.

 

انواع بذر در حبوبات :

بذر پرورشی یک :

بـرای تولیـد بـذر پرورشـی 1 بـه جـای بـذر، یـک سـنبله کشـت مـی شـود. بـه همیـن دلیـل کشـت هـزار سـنبله (هـزار خوشـه) نیـز بـه آن گفتـه مـی شـود. پـس از ایجـاد جـوی و پشـته ، سـنبله های کامـل را پـس از ضدعفونـی کـردن بـا یـک قـارچ کـش مناسـب، بـا دسـت روی پشـته هـا بـه فاصلـه ی 50 سـانتی متـر از هـم میکارنـد. روش داشـت و برداشـت ماننـد مـزارع معمولــی اســت امــا بایــد بوتــه هــای خــارج از تیــپ، بوتــه هــای ســایر ارقــام، بوتــه هــای ســایر محصــولات و بوتـه هـای بیمـار از مزرعـه خـارج شــوند پــس از برداشــت، بذرهــا بوجــاری، ضدعفونــی و کیســه گیری شــده و روی کیســه هــا برچســب ســفیدرنگ نصــب میشــود.

بذر پرورشی دو :

روش کاشـت، داشـت و برداشـت مانند مـزارع معمولی اسـت اما میزان مصرف بـذر در هکتار حداکثـر 50 کیلوگـرم در نظـر گرفتـه میشـود. پـس از عملیـات مخلوطکشـی، بذرهـا برداشـت، بوجـاری، ضدعفونـی و کیسـه گیری شـده و در صـورت تأیید، روی کیسـه ها برچسـب سـفیدرنگ نصب می شود.

بذر پرورشی سه :
بذر پرورشـی سـه، هماننـد بـذر پرورشـی یـک و دو، توسـط مؤسسـات تحقیقـات اصـلاح و تهیـه ی نهـال و بـذر، تحقیقـات کشـاورزی دیـم کشـور یـا مراکـز تحقیقـات کشـاورزی بـا مسـئولیت و نظـارت مسـتقیم کارشناسـان آن مؤسسـات تولید می شـود. مزرعــه ی حاصــل از کشــت بــذر طبقــهی پرورشــی 2 را کشــت طبقــه ی پرورشــی 3 مینامنـد. روش کاشـت، داشـت و برداشـت ماننـد مـزارع معمولـی اسـت امـا میـزان مصــرف بــذر در هکتــار حداکثــر 100 کیلوگــرم منظــور مــی شــود.

 

# انواع کشت :

کاشت مستقیم :

به این معنا است که شما به جای اینکه #نهال و یا قلمه ای از گیاه مورد نظرتان را بکارید، به طور #مستقیم بذر آن را خریداری کرده و بکارید.

• نکات کشت مستقیم :

اطمینان حاصل کنید که قبل از کاشت بذر، خاک مورد نظر ب#دون علف هرز باشد. چرا که اگر خاک شما دارای علف هرز باشد، سهم #مواد معدنی و #آب مورد نیاز گیاه شما را استفاده می کند.
• به طور کلی برای هر بذری قاعده ای وجود دارد. برخی از بذرها باید تا #سه برابر اندازه خود در عمق خاک قرار داده شوند در حالی که برخی دیگر نیاز به رشد بیشتری دارند و بهتر است که در سطح بالاتری قرار داشته باشند.
• هر بذری باید در #زمان مشخصی کاشته شود تا جوانه زند. به عنوان مثال در شرایط آب و هوایی سرد. پس سعی کنید اطلاعات درستی در این رابطه کسب کنید.
• اگر در فضایی بزرگ قصد کاشت بذر دارید حتما #جای دقیقشان را به خاطر داشته باشید. این کار را می توانید با #خط کشی کردن انجام دهید.
• بهتر است قبل از کاشت خاک را #مرطوب نگه دارید. آب را به مستقیم روی #بذر نریزید و سعی کنید #خاک را مرطوب نگه دارید.
• نکته مهم : مدیریت زراعی مناسب از مهم‌ترین عوامل موثر و کلیدی برای بهبود و افزایش تولید در زراعت حبوبات دیم است.

روش غیر مستقیم :
در این روش شما دیگر نیازی به بذر ندارید و می توانید از نهالی استفاده کنید که قابلیت رشد در فضاهای خانگی و گلخانه ها را دارند. این روش نیز مانند هر روش دیگری مزایا و معایب خودش را دارد. در این حالت در مقایسه با روش مستقیم می توانید کنترل بیشتری روی رشد گیاه داشته باشید و گیاه را از آفت های مختلف محافظت کنید .

توجه به اصول آماده سازی بهینه خاک، کاشت در تاریخ مناسب و توصیه شده در منطقه، استفاده از تراکم مطلوب کاشت، کشت مکانیزه با استفاده از بذرکار یا خطی‌کار مناسب، تامین نیاز غذایی گیاه (رعایت فرمول کودی توصیه شده) و مبارزه با علف‌های هرز موجب افزایش تولید نخود و عدس دیم در کشت‌های پاییزه می‌شوند.

زمان مناسب کاشت در تمامی گیاهان ازجمله حبوبات بسیار مهم است. عدم رعایت تاریخ مناسب کاشت ممکن است زراعت را با خطر جدی مواجه کند یا عملکرد آن را به شدت کاهش دهد. زمان مناسب کاشت گیاهان مختلف در مناطق مختلف برحسب شرایط اقلیمی منطقه و نوع یا رقم گیاه تعیین میشود.
عوامل مؤثر در تعیین زمان مناسب کاشت باید در سه مرحله زیر مورد بررسی قرار گیرد. 1 مرحله جوانه زنی و استقرار گیاه 2 مراحل رشد و نمو گیاه 3 مرحله رسیدگی و عرضه محصول .

 

انواع روش کاشت با تقسیم بندی دیگر :
# بذرپاشی :

یا بذرافشانی روشی از کاشت است که #بذرها در سطح زمین پراکنده میشوند. #پراکندن یا پخش بذر در سطح زمین ممکن است با #دست یا با #ماشینهای بذرپاش انجام گیرد .

 

#خطی کاری:

در این روش بذرها به صورت #خطی یا #پشت سر هم داخل شیار کاشت، ریخته میشوند. به همین علت این روش را بذرریزی نیز میگویند. در این روش هرچند #مقدار بذر در واحد طولی قابل تنظیم است اما #فواصل بذرها از یکدیگر دقیق و ثابت نمیباشد. بسیاری از #غلات و #گیاهان علوفه ای به این روش کاشته میشوند.

 

#تک دانه کاری :

دانه ها به صورت #جداگانه در عمق تعیین شده کاشته میشوند. در این روش #فاصله بین بذرها در روی ردیف ها ، کامال قابل تنظیم است. امروزه بسیاری از گیاهان از جمله #حبوبات در سطح وسیع با این روش کاشته میشوند. اجرای این روش هم به صورت دستی و هم به صورت ماشینی قابل انجام است.

#کپه کاری :

همانند تک دانه کاری است با این تفاوت که در هر محل کاشت #چند دانه کاشته میشود اغلب #گیاهان جالیزی که به صورت جوی و پشته ای آبیاری میشوند، با این روش بذرکاری میگردند.

#کاشت پشته ای :
در این روش سطح زمین به #صورت پستی (جوی یا جویچه) و #بلندی (پشته)در میآید. عرض کف جوی یا جویچه، (ارتفاع پشته ) فاصله بین ک#ف جوی یا #جویچه با سطح پشته(، شکل سطح پشته (گرد یا صاف) #عرض سطح پشته (کم یا زیاد) با یکدیگر برحسب عوامل مختلف متفاوت است. همچنین #چگونگی کاشت بذرها و #آرایش بوته ها هم میتواند متفاوت باشد .

#مهمترین عوامل مؤثر در تعیین #عمق کاشت عبارت اند از:
1: عوامل #خاکی مؤثر برعمق کاشت2 : عوامل #زراعی مؤثر برعمق کاشت 3 : عوامل #گیاهی مؤثر برعمق کاشت

 

و در ادامه.....

گرچه امروزه بیشتر میوه ها همیشه در دسترس هستند و می توانیم آن ها را از نزدیک ترین میوه فروشی به راحتی بخریم، اما اگر بتوانیم #میوه های مصرفی مان را خودمان پرورش دهیم، هم بسیار سالم تر خواهند بود و هم از لذت پرورش میوه بهره مند خواهیم شد. در ادامه میوه هایی را مشاهده می کنید که می توانید با استفاده از هسته های آن هادر گلدانتان باغچه کوچکی داشته باشید .

الف) نارنگی :
درخت نارنگی، گیاهی همیشه سبز است که ارتفاع آن به حدود 3 الی 5/4 متر می رسد. اگر می خواهید در خانه ی خودتان یک درخت نارنگی پرورش دهید، به این ترتیب عمل کنید:
• درخت نارنگی را در جایی قرار دهید که #نور کافی به آن برسد اما نور خورشید #مستقیماً به آن نتابد. از خاکی استفاده کنید که #جذب آب خوبی داشته باشد. این درخت را باید مکرراً آب دهید اما خیلی #خیس و غرق آبش نکنید.
• بهتر است از #هسته های نارنگی های تازه استفاده کنید، چون بهتر رشد می کنند. هسته ها را در #بهار یا اوایل #تابستان در خاک بکارید.
• وقتی جوانه ی درخت به اندازه ی کافی رشد کرد، آن را به یک گلدان بزرگ تر با مخلوطی از خاک و کود تازه منتقل کنید.
شاید حدود ۴# تا ۷ سال طول بکشد تا درخت های نارنگی ای که از هسته های این میوه رشد می کنند، شکوفه بزنند و میوه دهند. این درخت معمولا در بهار #شکوفه می زند و #میوه ی آن در تابستان شکل می گیرد و تا #اوایل پاییز می رسد.

 

لیمو :
شما می توانید با کاشتن هسته های لیموترش در خاک و انجام موارد زیر، به راحتی در خانه ی خودتان لیموترش پرورش دهید:
• دست کم ۵ تا ۱۰ عدد هسته را همزمان باهم بکارید چون ممکن است بعضی از آن ها جوانه نزنند. بهتر است از #هسته های درشت لیموترش های تازه استفاده کنید.
• به خاطر داشته باشید که درخت لیموترش علاقه ی زیادی به آب دارد بنابراین ۲ تا ۳ بار در #هفته آن را آب دهید تا #رطوبت خاکش حفظ شود.
• جوانه های درخت لیموترش به روزانه ۱۰ تا ۱۴ ساعت تابش نور خورشید نیاز دارند و درخت رشد کرده ی آن باید روزانه دست کم ۸# ساعت در معرض نور خورشید قرار بگیرد.
• هر زمان که بتوانید #ریشه های درخت را از سوراخ های ته گلدان ببینید، یعنی وقتش رسیده که درخت را در یک گلدان بزرگ تر بکارید.
ممکن است حدود ۵# سال طول بکشد تا درخت لیموترش میوه دهد و در بعضی موارد باید تا ۱۵ سال صبر کنید.

 

گلابی :
برای ساده تر شدن پروسه ی جوانه زدن، بهتر است ابتدا هسته های گلابی را #چینه سرمایی کنید. برای این منظور، هسته ها را به مدت ۶۰# تا ۹۰ روز درون یک کیسه ی پلاستیکی پر از پیت ماس (کود خزه ی پوده زار) در #یخچال نگه دارید. بعد از آن، هسته ها را از کیسه خارج کرده و به مدت ۲ روز درون یک لیوان #آب گرم بگذارید. سپس با رعایت موارد زیر می توانید هسته ها را درون خاک بکارید:
• درخت گلابی به خاکی نیاز دارد که #جذب آب خوبی داشته باشد و باید روزانه دست کم ۶ ساعت در معرض #نور آفتاب قرار بگیرد. به خاطر داشته باشید که #هر چه نور بیشتری به یک گیاه بتابد، آن گیاه به آب بیشتری نیاز پیدا می کند.
• #درخت را دست کم یک بار در هفته آب دهید. بهتر است این کار را صبح ها یا شب ها انجام دهید.
ممکن است دست کم ۳ سال و حداکثر ۱۰ سال طول بکشد تا درخت گلابی میوه دهد. وقتی میوه ها شروع به #تغییر رنگ کردند آن ها را بچینید. اگر میوه ها هنوز سفت باشند، بعد از کنده شدن می رسند..

 

سیب:
اگر می خواهید با استفاده های هسته های سیب درخت آن را پرورش دهید، باید بدانید که نوع درخت سیبی که در نهایت به دست آید، ممکن است دقیقا از همان نوع سیبی نباشد که هسته اش را در خاک کاشتید. علاوه بر این، فراموش نکنید که درخت شما به طور کامل تا #آخرین ارتفاع ممکنش رشد می کند مگر آنکه یک #درختچه انتخاب کنید. رعایت موارد زیر شانس موفقیت تان را بالا می برد:
• اگر می خواهید درخت تان میوه دهد، هسته های د#و نوع سیب متفاوت را جمع کنید. هسته ها را روی یک دستمال کاغذی مرطوب، درون یک کیسه ی پلاستیکی بگذارید. کیسه را #محکم گره بزنید و آن را ۷۰ تا ۸۰ روز در یخچال نگه دارید.
• #جوانه ها را اوایل بهار، بعد از #آخرین #یخ بندان در خاک بکارید.
• گلدانی که جوانه ها را در آن کاشتید را طوری در کنار پنجره بگذارید که نور خورشید به قدر #کافی به آن بتابد.
• درخت سیب را وقتی کوتاه است ۱۰# تا ۱۲ روز یک بار آب دهید. هر چه درخت بیشتر رشد کند، می توانید آن را با به دفعات #کمتری آب دهید.
ممکن است ۸# تا ۱۰ سال طول بکشد تا درخت سیبی که از هسته های این میوه رشد کرده، میوه دهد.

 

آلو :
پرورش درخت آلو به آماده سازی های اولیه ی شما نیاز دارد. ابتدا هسته ی آلو را چند روزی کنار پنجره، #جلوی نور آفتاب بگذارید تا #خشک شود. سپس با استفاده از یک #فندق شکن، هسته را باز کنید و دانه های درون آن را بیرون بیاورید. دانه ها را به مدت یک شب، درون یک #لیوان آب بگذارید. سپس یک ظرف #شیشه ای دردار را با کود پر کنید، #دانه ها را درون آن بگذارید و در آن را محکم ببندید. ظرف را به مدت ۶ تا ۸ هفته درون یخچال نگه دارید تا دانه ها ریشه بزنند.
• جوانه ها را درون مخلوط کود و خاک بکارید، به طوری که #دو سوم آن خاک و #یک سوم آن کود باشد.
• درخت آلو روزانه به دست کم ۶# ساعت تابش مستقیم نور خورشید احتیاج دارد.
• در طول دوره ی جوانی زنی، خاک را #کمی مرطوب نگه دارید اما آن را خیلی خیس و غرق آب نکنید.
درخت آلو ظرف# ۳ تا ۵ سال شروع به میوه دادن می کند

 

گیلاس :
رای آنکه درخت تان میوه دهد، ابتدا باید هسته های گیلاس را #چینه سرمایی کنید. برای این منظور ، هسته های خشک شده را درون یک #ظرف پلاستیکی دردار بگذارید که هوا به #داخل آن نفوذ نکند. سپس ظرف را به مدت ۱۰# هفته در #یخچال نگه دارید. وقتی هسته ها جوانه زدند، آن ها را در خاک بکارید و این موارد را هم به خاطر داشته باشید:
• درخت گیلاس به مقدار زیادی #نور خورشید و #گردش هوای مناسب نیاز دارد و در خاک حاصلخیز و #ماسه ای که جذب آب خیلی خوبی دارد بهتر رشد می کند.
• خاک را کمی مرطوب نگه دارید و هر زمان که خشک به نظر می رسد به آن آب دهید.
برای چشیدن طعم گیلاس های خانگی تان باید حدود ۷# تا ۱۰ سال صبر کنید.

 

هلو :

برای چینه سرمایی کردن هسته های هلو، آن ها را لای یک دستمال کاغذی مرطوب بپیچید و به مدت# ۸ هفته در یخچال نگه دارید. بعد از آن، می توانید هسته ها را در خاک بکارید.
• برای ساده تر کردن پروسه ی چینه سرمایی، دانه های درون هسته را بیرون بیاورید و هر کدام آن ها را #جداگانه درون یک کیسه ی پلاستیکی بگذارید. علاوه بر این، بهتر است #همزمان چند دانه را باهم بکارید چون ممکن است بسیاری از آن ها سال اول را دوام نیاورند.
• خاک این درخت باید عمیق، #شنی و #ترکیبی از خاک #لومی و #لومی رسی باشد. به خاطر داشته باشید که اگر خاک #جذب آب کمی داشته باشد، این مسأله می تواند ریشه ی درخت در حال رشد هلو را از بین ببرد . خاک را مرطوب اما نه خیس، نگه دارید. در غیر اینصورت، گیاه خواهد پوسید. علاوه بر این، درخت هلو به مقدار زیادی نور خورشید نیاز دارد. ممکن است حدود ۳# تا ۵ سال طول بکشد تا درخت هلو میوه دهد .

 

آووکادو :
قبل از کاشتن هسته ی آووکادو در خاک، باید ج#وانه ی آن را آماده کنید. برای این منظور، با استفاده از #۳ تا ۴ عدد خلال دندان، هسته ی آووکادو را روی #یک لیوان آب معلق نگه دارید. آب درون لیوان باید به اندازه 5/2 سانتیمتر از هسته ی آووکادو را بپوشاند. لیوان را به مدت ۲ تا ۶ هفته، در یک جای گرم، به دور از نور مستقیم خورشید نگه دارید تا هسته ریشه بزند.

• هنگام کاشتن جوانه ی آووکادو، آن را طوری در خاک بکارید که نیمی از آن بیرون و در معرض هوا قرار بگیرد.
• بهتر است این گیاه را در بازه ی زمانی ماه مارس (اواسط اسفند) تا ماه ژوئن (اواسط خرداد) در خاک بکارید.
• درخت آووکادو با رطوبت متوسط بهتر رشد می کند و باید ۲ تا ۳ بار در هفته آن را آب دهید.
برای آنکه درخت آووکادو به مرحله ی میوه دادن برسد، ممکن است ۵ تا ۱۳ سال طول بکشد. از ریزش گل های درخت نگران نشوید چون این مسأله کاملا طبیعی است.

 

 

منابع:
1) www.yjc.ir
2) www.iran keshavarzi.com
3)   اصول تولید و گواهی بذر/ محمدرضا نقاش زاده، نادر آزادبخت / انتشارات موسسه آموزش عالی علمی کاربردی و مهارتی جهاد کشاورزی 189 آموزش بهره برداران کشاورزی / 1397
4) کتاب کشت حبوبات / فصل 2