بنام خدا
دمای گلخانه ها
سلام و درودی بی پایان خدمت همراهان گرامی
تا حالا شده برای گلخونتون نیاز به این داشته باشید بدونبد دما چقدره ؟
از اثراتی که دماهای متفاوت روی گیاهان دارنخبردارید؟
امروز در این قسمت با شما خواهیم بود تا مطالبی را درمورد مدیریت گلخانه به شما اموزش دهیم .
مقدمه :
از دیر باز کنترل طبیعت یکی از آمال بشر بوده و انسان برای به تحقق رساندن این آرزو به ساختن محیط های تحت کنترل در کشاورزی دست زد که بعدها نام گلخانه به خود گرفت .
اهمیت مدیریت دما :
یکی از راهکارهای مهم برای رسیدن به حداکثر محصول در حداقل زمان و با کیفیت عالی، کنترل دما در این محیط می باشد. اثرات زیانبار دماهای بالا به صورت مختلفی از جمله عدم استحکام ساقه، کاهش اندازه گل، تأخیر گلدهی و حتی مرگ جوانه نمایان می شود.
از آنجایی که نور و گرمای زیادی در زمستان در دسترس نیست، نیاز به تغییر دما در گلخانه خود خواهید داشت
به هر حال اگر یک گلخانه در اختیار دارید، بنابراین نیاز است از شرایط مختلف رشد گیاهان نیز مطلع باشید. حفظ یک محیط یکنواخت استرس کمتری را ایجاد می‌کند و در نتیجه موفقیت بیشتری به همراه دارد، به همین دلیل به کمک برنامه‌ریزی دقیق و استفاده ازاتوماسیون گلخانه ایبرای این کار، می‌توانید به صورت کاملا موثر از گلخانه خود بهره‌برداری نمایید.
شدت فعالیت‌های حیاتی گیاه به درجه حرارت محیط بستگی زیادی دارد .به منظور رشد و نمو ایده‌آل، اکثر گل‌ها و محصولات گلخانه‌ای به درجه حرارتی معادل ۲۵ تا ۲۷ درجه حرارت گلخانه در روز و ۱۲ تا ۱۷ درجه حرارت گلخانه در شب نیاز دارند.
ضمن اینکه افت ناگهانی درجه حرارت نیز باعث بد فرمی میوهها و کم رنگ شدن تمام یا قسمتی از میوه می‌شود و در شرایط بحرانی رشد بوته‌ها کم شده و میوهها کوچک مانده و درشت نمی‌شوند
مدیریت دمای هوا :
دمای بهینه با فرایند درگیر در استفاده از مواد پرورده حاصل از فتوسنتز یعنی توزیع ماده خشک به شاخه‌ها، برگ‌ها، ریشه‌ها و میوهها معلوم می‌شود. در این خصوص، میانگین دمای شبانه‌روز (24 ساعت) مدنظر قرار می‌گیرد تا دمای حداقل – حداکثر انواع گیاهان گلخانه‌ای رابطی نزدیکی بین رشد، عملکرد و میانگین دما نشان می‌دهند. به منظور هدایت رشد و دستیابی به تعادل بهینه گیاهی برای تولید عملکرد بالای پایا، میتوان میانگین دما را طوری تنظیم کرد که گیاه رشد رویشی بیشتر با رشد زایشی بیشتری داشته باشد. دمای بهینه برای فتوسنتز گیاه 21 تا 22 درجه سانتیگراد می‌باشد. بنابراین مدیریت بهینه دما برای فتوسنتز با تنظیم چنین دمایی در طی روز امکان‌پذیر است. میانگین بهینه دمای شبانه‌روزی برای گیاهان سبزی در دامنه 21 تا 23 درجه سانتیگراد قرار دارد. راهکار عمومی برای هدایت رشد گیاه به رشد زایشی با افزایش دادن میانگین دما و هدایت آن به طرف رشد رویشی با کاهش دادن میانگین دما امکان پذیر است. اگرچه دمای هوا در این خصوص ملاک قرار می‌گیرد ولی باید توجه داشت که دمای گیاه در طی دوره روز با شدت نور بالا، بالاتر از دمای هواست (گاهی تا 10 درجه بالاتراست). بدین ترتیب باید در فصول گرم سال از طریق سایه دهی گلخانه و خنک سازی با تبخیر آب نسبت به حرارت بیش از حد جلوگیری شود.در طول زمستان باید به دمای بیش از حد پایین شب توجه داشت
انواع دما در گلخانه :
دمای مناسب گلخانه
دما یکی دیگر از عوامل محیطی تأثیرگذار بر فعالیت گیاهان می باشد.
دمای مناسب یاOptimumگیاه:
به طور کلی گیاهان در یک دمای خاصی بهترین رشد را انجام می دهند که به آن دمای مناسب یا Optimum می گویند.هر گیاهی دمای Optimum خاص خود را داد.
محدوده دمایی قابل تحمل گیاه :
در صورتی که دما افزایش یا کاهش یابد تا اندازه ای برای گیاه قابل قبول بوده و تغییر محسوسی در رشد و باردهی گیاه ایجاد نمی کند. این محدوده ی دمایی را محدوده دمایی قابل تحمل گیاه می گویند.
دمای حداکثری گیاه :
با افزایش دما به بیشتر از محدوده ی قابل تحمل گیاه، کم کم اثرات گرمایی بر روی رشد و عملکرد گیاه مشاهده می شود. تا دمایی که در بالاتر از آن دما، رشد گیاه متوقف می شود رادمای حداکثر میگویند .
دمای حداقلی گیاه :
از سوی دیگر کاهش دما کمتر از محدوده دمایی قابل تحمل گیاه نیز باعث کاهش رشد و عملکرد گیاه می شود تا دمایی که گیاه در کمتر از آن دما قادر به رشد نباشد را دمای حداقلی گویند.
دمای پایه یا صفر بیولوژیک گیاه :حداقل دمایی که گیاه شروع به رشد می کند.
نکته: برای تمام گیاهان دمای شب نسبت به دمای روز بایستی 5 تا 6 درجه کمتر باشد
انواع سیستم های گرمایشی گلخانه :
یک سیستم گرمایشی خوب بایستی دارای دو ویژگی باشد:
- الف. بتواند گلخانه را در سردترین شب سال گرم کند.
- ب. حرارت را در سر تا سر گلخانه بصورت یکنواخت پخش کند.
1- استفاده از دیگ بخار :
در این روش از یک دیگ بخار در بیرون گلخانه استفاده شده و آب گرم بوسیله لوله به داخل گلخانه منتقل می شود. در این روش برای گرم کردن سطح بستر، لوله های آب گرم از نزدیکی سطح زمین و حدود ۱۰ سانتی متر بالاتر از سطح بستر نصب می شوند. نزدیکی لوله ها به سطح زمین باعث گرم شدن بستر می شود که برای رشد ریشه و افزایش باردهی گیاه مفید است.
محاسن:
- یکنواخت گرم کردن محیط گلخانه.
- آلوده نکردن هوای گلخانه.
- گرم کردن بستر.
معایب:
- هزینه بالای لوله کشی داخل گلخانه و ساخت اتاقک دیگ بخار.
- خوردگی لوله های انتقال آب داغ و دیگ بخار.
2-استفاده از کوره های هوای گرم :
این کوره ها را می توان هم در داخل و هم در خارج گلخانه نصب کرد و هوای گرم را با استفاده از پروانه (فن) و لوله های پلاستیکی به داخل گلخانه فرستاد.
محاسن :
- هزینه کمتر نسبت به روش استفاده از دیگ بخار.
معایب:
- پایین تر بودن ضریب یکنواختی در گرم شدن داخل گلخانه نسبت به روش دیگ بخار.
- آلوده کردن هوای گلخانه نسبت به روش قبل.
٣- استفاده از گرم کننده های برقی
در این روش با استفاده از الکتریسیته و گرم کننده های برقی که بصورت ایستاده یا سقفی داخل گلخانه قرار داده می شود، محیط داخل گلخانه گرم می گردد.
محاسن:
- پایین بودن هزینه اوليه.
- آسان بودن کار با آن.
- قابلیت تنظیم دقیق دمای داخل گلخانه
- عدم ایجاد آلودگی در هوای گلخانه.
معایب :
- بالا بودن هزینه های جاری.
- عدم یکنواختی در توزیع حرارت داخل گلخانه.
با توجه به کوتاه بودن دوره سرما در منطقه بنظر می رسد استفاده از کوره های هوای گرم نسبت به سایر موارد مناسب تر است. نوع سوخت مورد نیاز این کوره ها را می توان با توجه به منابع موجود و در دسترس منطقه انتخاب کرد. انواع منابع گرمایی که در مشعل این کوره ها قابل استفاده است عبارتند از:
- گاز طبیعی
- گاز مایع
- نفت
- گازوئیل
همان طور که گفته شد یکی از معایب استفاده از کوره های هوای گرم، عدم توزیع یکنواخت حرارت داخل گلخانه است که برای انتشار بهتر حرارت داخل گلخانه بایستی از تونل های پلاستیکی استفاده کرد. این تونل های پلاستیکی را می توان هم در قسمت بالای گلخانه نصب کرد تا هوای گرم به سمت پایین هدایت شود و هم می توان در سطح زمین نصب کرد و هوای گرم را به سمت بالا فرستاد. در موقع سوراخ کردن کانال های پلاستیکی باید دقت کرد که سوراخ های ابتدای کانال (در نزدیکی کوره هوای گرم) نسبت به سوراخ های انتهایی کانال، بایستی ریزتر باشد یا فاصله سوراخ ها از همدیگر دورتر باشد.
اهمیت سیستم سرمایشی :
سرمایش در گلخانه می تواند به صورت طبیعی و با استفاده از پنکه ها انجام گیرد. در این صورت بخش عمده ای از حرارت موجود در گلخانه تخلیه خواهد شد. ولی در فصول گرم سال ممکن است درجه حرارت داخل گلخانه از درجه حرارت مطلوب برای گیاهان تجاوز نماید. بنابراین بر اساس شرایط اقلیمی منطقه مقتضی است سیستم مناسبی جهت کاهش درجه حرارت داخل گلخانه و تخلیه حرارت، طراحی گردد .از آنجایی که در تابستان گرمای وارد شده به داخل گلخانه زیادتر بوده و از طرفی حتی محیط بیرون نیز ممکن است درجه حرارت آن از درجه حرارت مطلوب گیاهان گلخانه ای بیشتر باشد، روشهای تخلیه طبیعی حرارت مثل هواکشی و تهویه، ممکن است نتواند درجه حرارت گلخانه را به حد مطلوب برساند. به همین دلیل نیاز به سیستمی خواهیم داشت تا در لحظات خاص، گرمای اضافی را از گلخانه خارج نماید.
