« بسم الله الرحمان الرحیم »
سلام ودرود به همه ی دوستان ؛ امروزه با توجه به شرایط کمبود اب و مبحث مدیریت منابع اب توصیه میشود تا زهکشی مناسب در مناطق کشور انجام شود تا خطرات و اسیب هایی که در زمین ها، به کشاوزان در اثر ماندابی برای گیاهان ایجاد میشود، کاهش یابد. امروز مطلبی بابت زهکشی را برای اگاهی بیشتر شما منتشر میکنیم .
امید است تا مطالب برای همگن کاربردی باشد .
مقدمه :
همان طور که آب مایه ی حیات است و بودنش برای رشد و نمو گیاهان ضروری است. بیش از اندازه بودن آن نیز برای گیاهان مضر است. یکی از مهمترین اقدامات در زمین های کشاورزی که به منظور تسهیل رسیدن آب به ریشه ی گیاهان و همینطور تهویه ی مناسب زمین های کشاورزی می باشد ، زهکشی است .
تعریف :
زهکشی به معنای ایجاد شرایطی مناسب به منظور خارج کردن آب های اضافی موجود در زمین می باشد.
به عبارتی دیگر می توان گفت زهکشی عبارت است از خارج نمودن آب و نمک‌های قابل حل از سطح و زیر سطح مزرعه ، به منظور تسهیل رشد گیاه . (از نظر شوری و تهویه)، این عمل از حدود 2000 سال قبل مرسوم بوده است.
شایان ذکر است که عمل خارج کردن آب از زمین های کشاورزی و … به صورت طبیعی نیز امکان پذیر می باشد ، اما سیستم های پیاده شده برای زهکشی سبب تسریع این عمل خواهند شد و زمین را برای کشاورزی با سرعت بالاتری مهیا خواهند کرد. علت اصلی زهکشی پدیده ی ماندآبی یا همان ماندن آب اضافی در زمین است.
◾️مضرات پدیده ماندآبی در زمین های کشاورزی :
در شرایط عادی گیاهان حداکثر تا چند ساعت می‌توانند حالت ماندآبی را تحمل کنند و بعد از آن آب گیاه به تدریج از بین می‌رود و خشک میشود.
پدیده ی ماندآبی باعث کم شدن اکسیژن درون خاک میشود. همچنین به علت کاهش فعالیت میکرو اورگانیسم‌های خاک، دمای خاک کاهش می‌یابد و این شرایط برای گیاه مناسب نیست. در شرایط ماندآبی ریشه گیاه مقدار کمی از مواد غذایی را جذب می‌کند و در نتیجه فقر غذایی نیز برای گیاه به وجود می‌آید.
تمام این عوامل و شرایط باعث متوقف شدن رشد گیاه و از بین رفتن آن میشود. نتیجه این امر کاهش تولید محصول کشاورزی،کاهش کیفیت محصول و یا از بین رفتن کامل محصول و ضرر به کشاورز خواهد بود. همچنین حجم زیاد آب در اطراف ساختمان، پل وجاده‌ها بسیار خسارت بار است . در زمستان ها آب اضافه حاصل از بارندگی باعث یخ زدگی سطح جاده و در نتیجه تخریب آن می شود.
گفتنی است در زمین های ورزشی و تفریحی نیز پدیده ی ماندآبی باعث آسیب زدن به چمن ها می شود. که زهکشی مناسب می تواند از آسیب دیدن این زمین‌ها جلوگیری کرده و امکان استفاده بیشتر و بهتر از آنها را فراهم نماید. همچنین سیستم زهکشی مناسب در زمین های کشاورزی نیز موجب رشد بهتر گیاهان و افزایش محصولات کشاورزی می شود.
ماندابی ممکن است به دلیل :
- نشت آب از کانالها یا رودخانه‌ها به اراضی کشاورزی
- آبهای اضافی حاصل از بارندگیهای مداوم و سنگین
- طغیانهای فصلی
- بالا آمدن سطح آبهای زیر زمینی
- آبیاری اضافی به منظور اصلاح خاک و خارج نمودن املاح از بستر خاک
وجود موانع فیزیکی مانند ساختمان، جاده، پل، در مسیر آبهای زیر سطحی که جریان آب را متوقف می‌کنند
منشا زه آب:
زه آب ممکن است ناشی از بارندگی، ذوب برف، آب آبیاری، جریانات سطحی، و نشت زیر سطحی از اراضی مجاور، سرریز و طغیان رودخانه ها، نشت از کانا های آبیاری و صعود سطح ایستابی باشد.
در نواحی مرطوب بارندگی مداوم، در نواحی سردسیر تغذیه ناشی از ذوب برف و در نواحی خشک و نیمه خشک، آبیاری، طغیان های فصلی، آبشویی اراضی و صعود سطح ایستابی منشا اصلی زه آبها هستند.
عواملی چون روش آبیاری( ثقلی -تحت فشار)فیزیوگرافی(توپوگرافی، شکل زمین، شبکه آبراهه، عمق لایه نفوذناپذیر و لایه بندی خاک)، ویژگی های هیدرودینامیکی خاک(نفوذپذیری سطحی، هدایت هیدرولیکی) و خصوصیات شیمیایی خاک(شوری، کسر آبشویی، قلیائیت) بطور غیرمستقیم بر زهدار شدن اراضی موثر هستند.
زهکشی و قابلیت اراضی:
