بنام خدای زیبایی ها 

یا سلام و وقت بخیر خدمت همه ی عزیزان :

پیرو مطالب قبلی، امروز با شرایط اقلیمی کاشت درخت انگور بیشتر اشنا میشویم؛  با ما همراه بااشید.

مقدمه :

شرایط اقلیمـی در پـرورش میـوه هـا از اهمیـت خاصـی برخوردار بوده و در کل عوامل محیطی در انتخاب محل احداث باغات از اهمیت زیادي برخوردار است براي اینکه بتوان بهترین ارقـام مناسب با شرایط هر منطقه را انتخاب و روي آن سرمایهگذاري کـرد، باید اصل شرایط اقلیمی را ملاك قرار داد. عوامل محیطی مختلفی بر روي رشد و نمو درختان میوه بخصوص درختان سردسیر خزان کننده تأثیر میگذارد ر میان عوامل محیطی شرایط اقلیمی مهمترین پارامتر تعیین کننـده بـراي رشـد و نمـو و سـازگاري درختـان میـوه محسوب میشود اب و هوا، محدوده پراکندگی گونه ها را تعیین میکند. آب و هوا نه تنها محدودیت هایی را براي کشـت یـک محصول مورد نظر به وجود می آورد، بلکه تا حد زیادي ثبات سـالیانه تولید محصول را نیز تعیین میکند.

امروزه انگور در بـیش از 40 کشور دنیا کشت میشود. آب و هوا یکی از عوامل مـ ؤثر طبیعـی بـر درخت انگور است. از میان عناصر اقلیمی آن، شـاخص هـاي حرارتـی عامل مؤثر در چرخه تولید و کیفیت و کمیت انگور میباشد .

 

 اهمیت باغبانی درخت انگور:

باغبانی مزیت شناخته شده اقتصـاد کشـاورزي ایـران محسـوب میشود. از آنجایی که کمبود منابع آبـی یکـی از تهدیـدهاي عمـده محیطی در توسعه کشاورزي محسوب میشود، لذا توانسنجی مناطق مختلف براي استفاده بهینه از منابع حائز اهمیت اسـت. بـا توجـه بـه کمبود منابع آبی و تهدید تغییرات آب و هوایی، ضرورت توانسنجی و آمایش اقلیمی مناطق مختلف براي کشت بهنیه باغات حائز اهمیـت است. 

اهمیت توجه به نیاز سرمایی :

یکی از مهمترین ویژگی ها براي طراحی باغات تجاري، تعیـین و برآورد نیاز و انباشت سرمایی در دوره رکود یا زمستان میباشد

در انتخاب محل باغ، نیاز سرمایی درخت، منطقه اي که کشت میکنـیم سرماي زمستانه باید به حد کافی باشد کـه نیـاز سـرمایی درخـت را تأمین کند، اگر زمستان گرم باشد به طور غیر عادي باعث تـأخیر در گلدهی، کاهش درصد گلدهی و کاهش تشکیل میوه بر روي درخـت میشود.

با توجه به اهمیت تأمین سرما در فصل رکود درختان خزان دار مانند انگور، هر چقدر نیاز سرمایی یک منطقه بالاتر باشد، از توانمندي اقلیمی بالاتري براي کاربري باغـات خزان کننده برخوردار میباشد. 

به دلیل نیاز سرمایی نسبتاً بالاي درخت انگور، امکان کشت ارقام معمولی این درخت عمدتاً در نیمه شمالی کشور، جایی که نیاز سرمایی بیش از 800 ساعات را با دماي 4 تا 7 درجـه سـانتی گـراد بـراي آن تأمین میکند وجود دارد. کشت این درخت در مناطق جنوبی تر کشور فقط محدود به ارتفاعات بالاي استان فارس، کهگیلویه و بویراحمـد، خوزستان، سیستان و بلوچستان محدود میباشد.

مناطق خنک با آفتاب کافی، براي کشت درخـت انگـور مناسـب میباشد. در مناطقی که دماي بالاي 39 درجه سانتیگـراد دارنـد یـا آفتاب شدید دارند براي کشت انگور مناسب نیست  .تغییـر مرحلهه اي فنولوژیکی درخت انگور بیشتر تحت تاثیر دما است، لذا دما در مکان یابی درختان انگور اهمیت حیاتی دارد.

طول دوره رشد:

طول فصل رشـد درخـت انگور 5 تا 6 ماه معادل 150 تا 180 روز به طول میانجامـد. در ایـن راستا، دماي دوره رشد براي درخت انگور از اوایل فصل بهار متناسـب با رخداد آخرین آستانه دماي فیزیولوژیکی یا دماي پایه رشد و جوانـه زنی انگور یعنی 10 درجه سانتیگراد، تا اواسط پاییز متناسب با اولین زمان رخداد آستانه دماي پایه 10 درجه سانتیگراد، به مدت شش ماه در بازه دمایی 20 تا 26 درجه سانتیگراد قرار گرفته است.مشخص شده که بهینه دمایی براي رشد انگور 20 تا 26 درجه سانتیگراد میباشد.

 

 بررسی چند مورد از عوامل اقلیمی : 

دما:

مقاومت درختان انگور در مقابل سرما به مراتب کمتر است. درخت انگور تا 15 -درجه سانتیگراد قدرت تحمل دارد

آستانه دماي حداکثر براي درخت انگور 38 تا 40 درجه سانتیگراد میباشد . درخت انگور یک درخت منطقه سردسیر محسوب میشود و دماهاي گرم دوره رشد و نمو موجب کاهش عملکرد و عدم بازدهی میگردد

بارش :

درخت انگور براي رشد مناسب به بیش از 700 میلیمتر بارندگی نیاز دارد. در مناطق با بارش کمتر از 700 میلیمتر، شرایط رشد بدون آبیاري مقدور نیست. درختان انگور براي رشد در شرایط دیم، به 600 تا 700 میلیمتر بارندگی نیاز دارند

ساعات آفتابی بودن :

درخت انگور وابستگی بسیار بالایی به ساعات آفتابی مناسب براي تنظیم درصد شیرینی و قند و اسید دارد. به طوري که، شیرینی و مزه میوه، همبستگی مثبتی با افـزایش سـاعات آفتـابی دارد 

 

تکثیر انگور :

ازدیاد مو به دو صورت انجام میشود:

 الف) ازدیاد غیرجنسی:

۱ قلمه زدن:  برای اینکار هرگاه در پاییز خواستیم قلمه بزنیم از شاخه های سال جاری که مقداری هم شاخه ۲ساله داشته باشد استفاده میکنیم( قسمت ۲ ساله را در انگور کاری کلید نامیده میشود). طول قلمه ها را ۶۰ تا ۸۰ سانتیمتر میگیریم.بعد از بریدن در پاییز انها را در زیر ماسه نرم مرطوب و نسبتاً سرد تا بهار نگه می داریم. در بهار و زمان درخت کاری انها را ابتدا مدت ۴۸ ساعت در داخل اب می خوابانیم به طوری که کاملاً در اب غرق باشند انگاه انها را می کاریم. قلمه ها را می توان در اذر یا دی ماه هم گرفته و در سرمای ۴ درجه و هوای مرطوب تا بهار نگه داشت با گرم شدن هوا از سردخانه دراورده سپس انها را کاشت.اگر بخواهیم در بهار قلمه بگیریم باید از شاخه های یک ساله استفاده شود که همراه چند سانتیمتر از شاخه چند ساله(کلید) است.

۲خوابانیدن:

شاخه های دراز یکساله یا امسال را در پایز زیر خاک میکنند و به گیاه فرصت میدهند که ریشه بدهد . حتی هر جوانه اش به گیاه تازه ای تبدیل شود.همیشه قویترین شاخه یکساله را انتخاب میکنند.روش خوابانیدن بهترین نتیجه را میدهد و همچنین گیاه تولید شده زودتر به بار مینشیند.

۳پیوند: در درخت انگور از پیوند اسکنه استفاده میشود زمان پیوند فصل پاییز است و درخت پایه فرتوت را از نزدیکی خاک بریده در مقطع ان شکافی ایجاد کرده و جوانه یا پیوندک را در شناف قرار میدهند.

۴ازدیاد به وسیله جوانه: یک جوانه را که خوب رشد کرده با یکی دو سانتی متر چوب در سمت راست و چپ ان بریده و در داخل یک خاک گلدان افقی گذاشته و فشار میدهند به طوریکه داخل خاک فرورفته تنها جوانه از خاک بیرون باشد.گلدان را باید در اطاق گرم گذاشت چون جوانه برای رشد به خاک گرم احتیاج دارد.

ب)ازدیاد جنسی:

ازدیاد به وسیله بذر این روش زیان معمول نیست و بیشتر برای ایجاد واریته های تازه انگور استفاده میشود

 

تاثیرات دمای متفاوت بر درخت مو :

درجه ي حرارت هاي بالا يا پايين برميزان باروري و عملكـرد محـصول تـأثير سـوء دارد. در اثر تنش دمايي، نمو ريشه ي گياه به تأخيرميافتـد و ايـن امـر باعـث پيـري پـيش از بلـوغ و پژمردگي، كاهش سرعت رشد اندام و كوتاه شدن زمان رسيدگي ميوه ميشود.

 

خاک مناسب کاشت :

خاك محل احداث باغ اگر عمـق كـافي، زه كـشي خـوب و pH مناسـب داشـته باشـد ، ميتوان انتظار بهترين محصول را داشت . مو از جمله گياهاني است كه با سيستم ريـشه زايـي قوي خود، مي تواند مقادير زيادي از خاك را در دسترس گرفته و به راحتي از مـواد غـذايي و رطوبت خاك استفاده كند . نتايج بهتري از اجراي طرح موكاري در خاك هـاي سـبك و عميق با بافت يكنو اخت، قابل نفوذ، غني و حاصلخيز و رو به آفتاب مي توان انتظـار داشـت . خاكهاي سبك (شني) علاوه بر اين كه رطوبت كمتري را در خود نگه ميدارند، در بهـار زودتر گرم و در پاييز ديرتر سرد ميشوند. كه موجب زودرسي و قند بيشتر ميوه ميگردد.

 

انگور از لحاظ مقاومت به خشكي و سـازگاري بـا خـاك، گيـاهي بـسيار مقـاوم و قـانع است؛ اما بهترين خاك براي آن خاك عميق (به دليل قدرت نفوذ ريشه تا 8/1متـر )، سـبك و حاصلخيز است . اگر مو در خاك هاي سنگين

كاشته شـود بايـد در زهكـشي زمـين دقـت شود تا رطوبت زياد به ريشه ي درخت آسيب نرساند و برعكس در خاك هـاي سـبك بايـد رطوبت كافي براي آن تأمين شود . درخت مـو در خـاك هـاي سـبك بيـشتر از خـاك هـاي رسي محصول مي دهد. غير از خاك هاي غيرقابل نفوذ و مرطوب يا سبك و بـه طـور مطلـق خشك، تمام خاكهاي ديگر براي كاشت انگور مناسب هستند.

نقش سطح آب در آبیاری آبیاری  :

سطح آب زيرزميني از مسائل مهمي است كه در رابطه با خاك محل احداث باغ بايد به آن توجه داشت ؛ زيرا بالا بـودن سـطح آب زيرزمينـي ، مـانع تهويـه ي خـاك شـده و سـبب خفگي ريشه ها ميگردد؛ البته با زهكشي اين نقص برطرف ميشود ولي هزينه ي آن بالاست. شوري خاك ، عامل مهم ديگري در احداث باغ اسـت . شـوري خـاك را بـا آبيـاري بـه وسيله ي آب شيرين و زهكشي مي توان برطرف كرد، اما هزينـه هـاي آن بـسيار بـالا بـوده و فقط در مواقع ضروري اين كار انجام ميشود.

 

نتیجه گیری :

با توجه به موارد فوق و اهمیت اطلاع از شرایط محیطی، میتوان از دیتاگر کشاورزی استفاده نمود تا بر این اساس دمای محیط و رطوبت ان را اندازه گرفته و به صورت هوشمند با پردازش درست ، به کاربر این امکان داده شود تا مدیریت مزارع خویش را به درستی انجام دهد.

منابع: 

1-  gerdo-bavanat.ir 

2-  راهنما انگور، (کاشت داشت برداشت ) /مرکز تحقیقات ،اموزش و ترویج  کشاورزی .موسسه تحقیقات علوم باغبانی /1395