«بسم الله الرحمن الرحیم»
اگه خسارت های باغ انگور و افت زدگی هاش کلافه تون کرده،
اگه دنبال راهی برای علت یابی و شناسایی این افات و راه مقابله با اونا هستین لطفا تااخر بخونین ...
« زنجره مو»
از چرخه زندگیش یشتر بدونید :
چرخه ي زندگي زنجره هاي كامل از اوايل تابستان به بعد در موستان ها ديده ميشوند. از بين عوامل مـؤثر بر رشد و نمو حشره مي توان به سه عامل رطوبت، روش كاشت و روش هـاي داشـت اشـاره نمود.
زنجره ها پس از خروج از آخرين جلد پورگي به طور معمول، پروازهاي كوتاه انجـام ميدهند و پس از 5 تا 7 روز جفت گيري كرده و يك يا دو روز بعد تخـم گـذاري مـي كننـد . تخمها در دو رديف به طور مورب داخل شاخه هاي چوبي نشده در طرفين شياري كه حشره با تخم ريز خود مي سازد قرار ميگيرد.
دوره ي رشد جنيني حـشره ، حـدود يـك مـاه اسـت . تعداد متوسط تخم در يك زنجره ي ماده، حدود 30 تا 35 عـدد مـي باشـد . پـوره هـا پـس از خروج از تخم به زمين افتاده و داخل خاك مي روند. پوره ها در كنار ريشه ها اتاقكي از گِل براي خود ساخته و از شـيره ي گيـاهي مـي مكنـد . پـوره هـا دوسـت دارنـد در شـرايط نـسبتاً مرطوب زندگي كنند. دوران پورگي اين آفت حدود چهـار سـال اسـت . پـوره هـاي سـن پـنجم پـس از پايـان دوره ي تغذيه، از خاك خارج شده و از تنه ي درختان يا قطعات سـنگ و غيـره بـالا رفتـه و ساكن مي گردند. بعد از رشد كامـل ، جلـد آنهـا بـا يـك شـكاف طـولي از هـم بـاز شـده و حشره ي كامل بالدار از آن خارج ميشود.
چجوری خسارت میزنه :
زنجـره ي مـو در دمـاي بـالا و شـرايط خـشكي، حـدود 50-40 درصـد خـسارت وارد ميكند. نوع خسارت آفت شامل موارد زير است: - كاهش چشمگير رشد و ارتفاع گياه - كاهش طول و تعداد شاخه ها - كاهش اندازه و زردشدن رنگ برگها - ضعف عمومي و تدريجي پايه ي مو و در نهايت خشكشدن آن - تخم هاي زنجره مو توسط تخم ريز قوي در داخل بافت چـوبي روي شـاخه هـاي سـبز و در دو رديف گذاشته مي شود و تخمريزي به صورت خط چـين كـه بطـور ميـانگين 7 خـط چين در بين بند هاست، ديده مي شود. شكل تخم زنجره برنجي شكل و كوچك بوده در هر خط چين تخم ها بطور عمودي در كنار هم چيده ميشوند.
- خشكيدگي و شكسته شدن سرشاخه ها از محل تخم ريزي - رشد مجدد چند سرشاخه از يك محل - توليد حبه ها و خوشه هاي كوچك و ضعيف و كاهش شديد محصول
چگونگي مبارزه كاربرد يك روش كنترلي خاص به تنهايي نتيجه ي كافي و قطعي در كنترل آفت ايجـاد نخواهد نمود و لازم است با به كـارگيري تمـام روش هـاي مـؤثر غيرشـيميايي و شـيميايي و زمانبندي اِعمال هر روش، در ابتدا از اضافه شدن جمعيت آفت (پوره ها) در باغ جلـوگيري شود و در ادامه جمعيت پوره ها روي ريشه ها حذف شوند و يا به شدت كاهش يابنـد . بـراي كنترل آفت بايد در 3 مرحله و در هر مرحله از روش هاي خاص استفاده شود.
الف- مرحله ي اول مبارزه:
هدف مبارزه در اين مرحله ممانعت از خروج پوره ي سن آخر آفت از خـاك و تبـديل
آن به حشره ي بالغ ميباشد كه با مجموعه عمليات زير قابل دسترسي است.
- دادن كود پوسيده ي حيواني (به استثناي كود مرغي) به پاي بوتـه هـاي مـو در زمـستان و
پاييز: اثر اين عمل علاوه بر پـوك نمـودن سـطح بـالايي خـاك و نفـوذ بهتـر آب بـاران بـه
اعماق، موجب خفگي و سرمازدگي پوره هاي آفت در زمستان مـي گـردد .
كـود پوسـيده ي
حيواني در گسترش هر چـه بيـشتر ريـشه هـا در خـاك و تـوان بـالاتر بوتـه هـا بـراي تحمـل
پورههاي زنجره نقش دارد.
- در صورت امكان در پاييز و زمستان مي توان بـاغ هـاي مـو را غرقـاب نمـود . غرقـاب يـا
يخآب زمستانه باعث خفگي و سرمازدگي پوره ها شده و در نتيجه باعـث كـاهش جمعيـت
پوره هاي نزديك سطح خاك ميشود.
- بيل زدن و شخم پاي درختان در فصل : بيل زدن در اين زمان بـا هـدف نفـوذ رطوبـت در
اعماق خاك و تأثير منفي روي پوره هاي آفت انجام ميشود.
- بيل زدن و شخم پاي درختان در اوايل تابستان : درصورتي كه بيـل زدن و شـخم سـطحي خاك در زمستان و پاييز انجام شود به نظر مي رسد نيازي به بيل زدن در اوايل بهار نباشد .
در صورت امكان بهتر است بيل زدن بهاره به اوايـل تابـستان موكـول شـود، زيـرا در ايـن زمـان پوره هاي سن پنجم در عمق 10-20 سانتيمتري سطح خاك بـوده و آمـاده ي خـروج از آن هستند. با بيل زدن، دالان هاي خروج پوره هاي سن پنجم زنجره كه به منظـور پوسـت انـدازي آخر و ظهور حشره هاي بالغ تعبيه شـده انـد خـراب شـده و سـاخت دالان جديـد نيـز بـسيار مشكل خواهد بود .
همچنين با بيل زدن، پوره ها از خاك بيرون افتاده و به هيچ وجه قـادر بـه برگشت مجـدد بـه خـاك نـشده و از بـين مـي رونـد و از طـرف ديگـر مـي تـوان نـسبت بـه جمعآوري و نابودكردن آنها اقدام كرد.
- كف بركردن علف هاي هرز در تيرماه : در صورتي كه امكـان بيـل زدن در تيرمـاه وجـود نداشته باشد كنترل آگاهانه و هدفمند علف هاي هرز مي توانـد راه گـشا باشـد . بـدين منظـور بايد با علف هاي هرز به شيوه ي چيدن برگ ها مقابله شود و از كندن ريشه ي آنهـا خـوداري شود. وجود ريشه هاي علف هرز به خـصوص ر يـشه هـاي افـشان گياهـان گرامينـه در لايـه ي سطحي خاك در ورود و خروج پوره از خاك يا به داخل خاك اختلال ايجاد مي كنـد .
بـه علاوه وجود پوشش گياهي در كف بـاغ شـرايط را بـراي افـزايش فعاليـت دشـمنان زنجـره فراهم مينمايد.
- خشك نگه داشتن خاك از اواسط تيرماه تا اواسط مردادمـاه : بـرعكسِ نقـش منفـي آب روي پوره هاي آفت در زمستان، آب در اين مرحله، نقش بسيار مثبتي در دالان سازي حشره براي خروج از خاك دارد . چنانچه خاك نرم نبوده و به طور دائم مرطـوب نباشـد وضـعيت نامطلوبي براي دالان سازي و حفر تونل به وسيله ي پوره ها فراهم مي شود و از طرف ديگر به علت خشكي سطح خاك، پوره هاي تازه خارج شده كه از شاخه هـاي نورسـته بـالا رفتـه انـد روي زمين افتاده و تلف مي شوند. البته اين بدان معني نيست كه موها آبيـاري نـشوند، بلكـه مقدار و شيوه ي آبياري بايد تغيير كند؛ بـدين نحـو كـه از هـرز روي آب جلـوگيري و تنهـا رديف پاي مو ها آبياري شوند و از آبيـاري غرقـابي خـودداري شـود .
بـه طـور معمـول اوج خروج حشره ها از خاك مصادف با آبياري موستان ها است. از آنجا كه مو از گياهان مقـاوم به كم آبي است، مي توان مقدار آب آبياري يا زمان آبياري را در موستان ها با افزايش تعـداد دور آبياري، كاهش داد به ش كلي كه سطح رويي خاك پس از آبياري بـه سـرعت خـشك شود.
- پاشـيدن خـاك دياتومـه يـا پـودر كـائولن روي سرشـاخه هـا و شـاخه هـا و يـا پخـش سيگنال هاي صوتي با شدت 6-1كيلوهرتز به صورت ضبط و پخش صداي خود حشره و يا توليد و پخش صداهاي مـصنوعي بـراي جلـوگيري يـا اخـتلال در تخـم گـذاري زنجـره هـا مناسب اسـت . بـراي اسـتفاده از ايـن روش لازم اسـت كـارآيي آن در تركيـب بـا مـواد يـا روشهاي ديگر بررسي شود.
ب-مرحله ي دوم مبارزه :
نبايـد بـه پـوره هـاي سـن يـك حاصـل از تخـم هـاي آفـت اجـازه ي ورود بـه خـاك از شكاف هاي تخم ريزي زير پوست شاخه هاي جوان مو، داده شود . به همين منظـور مجموعـه عمليات زير جهت مبارزه در مرحله ي دوم توصيه ميشود:
- رديابي و هرس دقيق و كامل سرشاخه هاي تخم گـذاري شـده و سـوزاندن آنهـا در اواخـر بهار و در طول فصل تابستان : هرس مرتب شاخه هاي حاوي تخم حشره و از بـين بـردن آنهـا تأثير به سزايي در كاهش جمعيت آفت و آلودگي ريشه هاي مو به وسـيله ي پـوره هـاي آفـت دارد.
در صورتي كه اين كار به صورت همگاني و با دقت انجام شود به تنهـايي قـادر اسـت جمعيت آفت را به طور چمشگيري كاهش داده و مانع از زيان اقتصادي شود.
- خشك نگه داشتن سطح خاك و جلوگيري از ايجـاد شـكاف هـاي عميـق در خـاك در اواسط تيرماه تا اواسط مردادماه : پوره هـاي آفـت بـه محـض خـروج از شـكاف هـاي محـل تخم ريزي بر روي شاخه ها، خود را به روي خـاك انداختـه و بـه سـرعت خـود را از محـل شكاف هاي عميق به خصوص در محل طوقه هـا بـه ريـشه هـا مـي رسـانند .
در ايـن مرحلـه در صورتي كه سطح خاك خشك و داغ باشد ظـرف چنـد ثانيـه پـ وره هـاي آفـت بـه دليـل از دست دادن آب بدن تلف مي شوند. بـراي خـشك مانـدن سـطح خـاك لازم اسـت آبيـاري موستان كنترل شود و علاوه بر آن برگ هاي مو روي زمين پهن نباشد و مانعي بـراي تبخيـر سطحي خاك ايجاد ننمايد . سله شكني و يا حداقل كوبيـدن خـاك محـل طوقـه مـانع نفـوذ سريع پوره ها به خاك مي شود. پوره هاي سن يك آفت بر اساس مطالعات انجام شده قادر به نفوذ در خاك بدون شكاف عميق و خشك نيستند.
- حفظ ريشه ي علف هاي هرز كه با ريـشه ي مـو رقابـت ندارنـد : در ايـن مرحلـه ريـشه ي علفهاي هرز مانعي در ايجاد شكاف عميق ايجاد مي نمايد و نقـش يـك پوشـش حفـاظتي در جلوگيري از رسيدن پوره هاي زنجره ي مو به ريشه هاي مو دارد و عـلاوه بـر آن پوشـش سبزينه اي آنها هم موجب حفاظت و پايداري انواع حشرات پارازيت كننده و شكارچي آنهـا است.
توصيه مي شود مبارزه با علف هاي هرز بسيار با احتياط انجام شـود و در صـور ت نيـاز تنها با علف هاي هرزي كه بـا ريـشه هـاي مـو رقابـت مـي كننـد مبـارزه شـود و از مبـارزه بـا علفهاي هرزي كه با ريشه هاي مو رقابت نميكنند خودداري گردد.
ت- مرحله ي سوم مبارزه:
بايد شرايطي فراهم شود كه پوره هاي آفت با مشكل تغذيه و دسترسي به منابع تغذيـه اي به خصوص ريشه هاي مو مواجه شوند . به اين منظور بايد دقت هاي لازم و كافي در مرحلـه ي كاشت و داشت مو صورت گيرد.
- انتخاب پايه هاي مقاوم از قبيل ارقام مهدي خاني، شاهرودي و بررسي امكان پيوند ارقـام حساس مثل عسگري و ياقوتي روي آنها
- كاشت موستان در منطقه ي آفتابگير - خاكهاي رسي و سنگين با بافت لومي – سيلتي، زه كـشي بـالا، عمـق كـم تـا متوسـط، مواد مادري رس و درياچه اي (رسوبي) و داراي لايه ي غيرقابل نفوذ براي فعاليت پوره هـاي آفت مناسبند .
در اين شرايط به دليـل كـاهش توسـعه ي عمقـي ريـشه هـا، پـوره هـا زودتـر و آسانتر به ريشه ها دسترسي پيدا كرده و براي خروج از خاك به زمان و انرژي كمتري نيـاز دارند. بنابراين كاشت انگور در خـاك هـاي سـبك شـني و عميـق يـا اصـلاح خـصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك قبل از كاشت با هدف توسعه ي هر چه بيشتر عمق، اندازه و حجم سيستم ريشه ضروري است.
- كاشت مو به روش روي سيم، پاچراغي يا داربستي : هر اندازه شاخه و برگ مو از زمـين فاصله داشته باشد تلفات پوره ها شديدتر و رسيدن آنها به ريشه هاي مو مـشكل تـر مـي شـود .
در صورتي كه موها به صورت پاچراغي و يا روي سـيم تربيـت شـوند نـور آفتـاب بـه طـور مستقيم به سطح خاك بين رديف ها و پاي بوته ي مو رسيده و سطح خاك را فوري خـشك مينمايد. همچنين در روش هاي تربيت مذكور امكان رديابي، پايش و هرس سرشـاخه هـاي تخمگذاري شده به صورت آسانتري فراهم ميشود.
- كاشت عميق تر نهال يا قلمه هاي ريـشه دارشـده و جلـوگيري از ايجـاد ريـشه هـاي نابجـا در نزديـك خـاك: كاشـت سـطحي و مرسـوم نهـال مـو بـه دليـل آن كـه باعـث سـهولت در دسترس قرارگرفتن ريشه هاي سطحي مو بـراي پـوره هـاي آفـت مـي شـود، بايـد عـوض شود.
- كوددهي عميق به شكل چالكود يا نواركود : كـود دهي سـطحي بـا تحريـك زيـر طوقـه باعث توليد ريشه هاي افشان شده كه به راحتـي در دسـترس پـوره هـاي آفـت خواهنـد بـود . بنابراين از پخش سطحي كود پرهيز شود.
ث-مرحله ي چهارم مبارزه(روش شيميايي) به علت تحرك و جابجايي زياد حشرات كامل و عدم تأثير قطعـي روش هـاي شـيميايي روي جمعيت حشرات كامل، مبارزه ي شـيميايي بـا آفـت چـه بـه صـورت هـوايي بـر عليـه حشرات بالغ و چه به صورت اضافه كردن سـم بـه خـاك بـر عليـه پـوره هـاي آفـت توصـيه نميشود؛ ولي در صورتي كه جمعيت حشرات بالغ آفت در حد طغياني باشد ممكـن اسـت سمپاشي بر عليه آنها لازم شود . در اين صورت زمان مبارزه بايد قبل از تخم ريزي حـشرات ماده باشد . با اين حال تأكيد مي شود مبارزه ي شـيميايي بـدون تلفيـق و ادغـام بـا روش هـاي غيرشيميايي هرگز باعث نتيجه ي قطعي نخواهد شد.
- زمــان مبــارزه ي شــيميايي: آوازخــواني و ســر و صــداي آفــت در بــاغ از نــشانه هــاي ظهــور، وجــود آفــت، فــصل جفــت گيــري، آلــودگي بــاغ بــه آفــت و احتمــال ايجــاد خسارت اسـت . بهتـرين موقـع مبـارزه ي شـيميايي در اواخـر بهـار و در تمـام طـول تابـستان اسـت كـه فعاليـت پـوره هـاي سـنين بــالاتر در لايـه ي سـطحي خـاك بيـشتر مـي باشــد و به علاوه در اين موقع تعداد زيادي از پوره هاي سن پنجم در حـال كامـل شـدن و خـروج از خاك هستند.
- نوع، مقدار و روش كاربرد سم به صورت هاي زير مي باشد: امولسيون حاصـل از سـموم فسفرهي مالاتيون، ديازينون و دورسبان كه به صورت زير قابل استفاده است: 20-10 سيسي براي هر بوته آلوده محلول يك در هزار به صورت محلولپاشي روي خاك.
درنچ: ريختن 20 ليتر از محلول يك در هزار به درون خاك پاي طوقه يا هر محلـي كـه امكان دسترسي به ريشه هاي آلوده هست.
كيميگيشن: كاربرد سم همراه آب آبياري در سيستم آبياري قطره اي مجهـز بـه سيـستم تزريق كود و سم يا ونتوري البته بايد دوزهاي سموم را بـا توجـه بـه منطقـه، نـوع و عمـق و دماي خاك و تراكم آفت آزمايش كرد و در صورت لزوم تغيير داد.
گرانول(5 يا 10درصد) سموم فسفره ديازينون و دورسبان : هنگام پابيل كـردن بـه مقـدار 20 كيلوگرم از گرانول ده درصد در هر هكتار بـاغ بـه صـورت مخلـوط كـردن بـا خـاك و آبياري يا كنارزدن خاك سطحي تا عمق 10 تا 30 سانتي متري علاوه بـر كمـك بـه حـذف فيزيكي و مكاني كي پوره ها به بالابردن تأثير سم بر پوره هاي موجـود در لايـه هـاي عمقـي تـر خاك كمك مي كند. اين كار براي تك درختها و در باغ هاي با سطح كـم، روش مكمـل مؤثري است
سم كونفيدور (ايميداكلوپرايد): به ميزان 20 سي سي با 40-10 ليتر آب براي هر بوته در سطح سايه انداز انگور در بوته ها. بصورت پاچراغي تربيت ميشوند.
با توجه به مطالب گفته شده، اگر از شیوع این افت چلویری کنیم چه تاثثیری در محصولات و روند کاری خواهد داشت ؟
چقدر از خسارات با اطلاع از شرایط محیطی کاهش میابد ؟
با استفاده از دیتالاگر کشاورزی میتوان از شرایط محیطی باغات مطلع شد و خسارات افت زدگی را از قبل از به وقوع پیوستن مطلع شد .
