چرا سنجش از دور؟

• لازمه مدیریت و بهره برداری اصولی از هر مجموعه ای نظارت دقیق است.

• آیا می توان حداقل یک دید کلی از یک منطقه وسیع داشت؟ (اشاره به مقیاس های مختلف مکانی)

• آیا تمام بازتاب های طیفی از سطح اجسام را می توانیم ببینیم؟

• چگونه می توان در زمان های مشخص سطح وسیعی از زمین را به صورت داده های دیجیتالی ارائه نمود؟

• چگونه می توان داده هایی را تولید نمود که بتواند مورد استفاده طیف وسیعی از کارشناسان و محققان مرتبط با علوم زمین قرار گیرد؟ کارشناسان منابع طبیعی، جنگلداری، مرتعداری، زمین شناسان، مهندسین معدن، هیدرولوژیست ها

• معمولا به غیر از سنجش از دور هر کارشناس صرفا اطلاعات مختصری نسبت به زمینه کاری خود جمع آوری می نماید. برای مثال هیدرولوژیست ممکن است تنها به جمع آوری داده های مربوط به منابع آب اکتفا کند.

• اگر از كاربرد قديمي سنجش از دور در حوزه شناسايي نظامي صرفنظر كنيم، سنتيترين و معروفترين كاربرد سنجش از دور در نقشهبرداري و سامانه اطلاعات جغرافيايی (GIS) است. اصولاً اختراع هواپيما و بهويژه دستيابي بشر به ماهواره، دنياي نقشهبرداري را متحول كرد. امروزه اين امكان وجود دارد كه دقيقترين نقشههاي جغرافيايي در حداقل زمان ممكن در مقياسهاي محلي و جهاني تهيه شده و تغييرات آن بهطور مداوم ثبت و ضبط شوند. با پيشرفت فناوري سنجندهها و پردازش داده، سنجش از دور علاوه بر نقشهبرداري توانست دنياي هواشناسي را نيز با جهش مواجه كند. امروزه سنجش از دور طيف بسيار وسيعي از كاربردها را پيدا كرده است.

• بررسي و شناخت فضاي بيكران، پايش محيط زيست، اقيانوسشناسي، رصد و كمك به پيشگيري و مديريت بلاياي طبيعي (سيل، زلزله، سونامي و ...)، كويرزدايي، اكتشاف و استخراج منابع زيرزميني، امداد و نجات و رصد تغييرات آب و هواي جهان از ديگر زمينههاي كاربردهاي سنجش از دور هستند.

مهمترين قابليت هاي داده هاي سنجش از دور

داده هاي سنجش از دور به دليل يكپارچه و وسيع بودن، تنوع طيفي، تهيه پوشش هاي تكراري و ارزان بودن، در مقايسه با ساير روش هاي گردآوري اطلاعات از قابليت هاي ويژه اي برخوردار است كه امروزه عامل نخستين در مطالعه سطح زمين و عوامل تشكيل دهنده آن محسوب مي شود. امكان رقومي بودن داده ها موجب شده است كه سيستم هاي كامپيوتري بتوانند از اين داده ها به طور مستقيم استفاده كنند و سيستم هاي داده ها جغرافيايي و سيستم هاي پردازش داده ها ماهواره اي با استفاده از اين قابليت طراحي و تهيه شده است. سهل الوصول بودن داده ها، دسترسي سريع به نقاط دور افتاده و دقت بالاي آنها از امتيازات خاص اين فن محسوب مي شود.

تعریف سنجش از دور

تا به حال تعاریف متنوعی در رابطه با سنجش از دور ارائه شده است.

عمل بازیابی، شناسایی و تشخیص عوارض و اشیای واقع در فاصله دور که با استفاده از تصاویر و ابزار شناسایی انجام می گیرد سنجش از دور نامیده می شود. به عبارتی بهتر سنجش از دور را می توان شناسایی از فاصله نیز تعریف نمود که این فاصله می تواند چند متر تا چند هزار کیلومتر باشد (زبیری و مجد).

سنجش از دور عبارت است از اندازه گیری خصوصیات پدیده های سطح زمین با استفاده از داده هایی که از راه دور توسط هواپیما یا ماهواره کسب می شوند (Schowengerdt, 1997). 

علم و فن کسب اطلاعات از پدیده های مختلف از راه دور و بدون تماس با پدیده. داده های سنجش از دوری می توانند به صورت عکس، اندازه گیری های نقطه ای و خطی در طول خط پرواز و یا همچنین تصاویری با ساختار رستری (شبکه ای) باشند.

هر چند که تعاریف متنوعی از سنجش از دور ارائه شده است، اما همگی آن ها بر اکتساب داده از را دور تاکید دارند.

فرآيند سنجش از دور

فرآيند سنجش از دور از هفت مولفه تشکيل شده است.

• منبع انرژي يا روشنايي: اولين لازمه سنجش از دور، يک منبع انرژي است که عمل روشنسازي يا تهيه انرژي الکترومغناطيس بر روي هدف تحت مطالعه را به عهده داشته باشد.

• تابش و اتمسفر: در هنگام عزيمت انرژي از منبع به هدف، انرژي با اتمسفري که از آن عبور ميکند، تعامل دارد. اين پديده ممکن است بار دومي نيز هنگامي که انرژي از هدف به سنجنده عزيمت مي کند، اتفاق بيافتد.

• تعامل با هدف: بعد از رسيدن انرژي به هدف، با توجه به خصوصيات انرژي و هدف، تعامل صورت مي گيرد.

• ثبت انرژي به وسيله حسگر: بعد از اينکه انرژي توسط هدف پراکنده يا از آن ساطع شد، سنجنده دوردستي تشعشع الکترومغناطيس حاوي اطلاعات سطح را جمع آوري و ضبط مي کند.

• انتقال، دريافت و پردازش: انرژي ضبط شده توسط سنجنده به شکل الکترونيکي به يک ايستگاه دريافت و پردازش براي بازسازي تصوير اخذشده انتقال مي يابد.

• تفسير و تحليل: تصوير به صورت بصري و يا رقومي تفسير شده و اطلاعات لازم درباره هدف استخراج مي شوند.

• کاربرد: جزء پاياني فرآيند سنجش از دور عبارتست از استفاده از اطلاعات استخراج شده براي درک بهتر، کشف اطلاعات جديدتر و يا کمک به حل يک مساله خاص.